Những năm hoạt động của Hà Huy Tập tại Nha Trang đã bị chính quyền thực dân theo dõi. Giữa năm 1926, Hà Huy Tập bị trục xuất khỏi Nha Trang, sau đó chuyển về thành phố Vinh dạy học ở trường tiểu học Cao Xuân Dục và tham gia hoạt động trong Hội Phục Việt.
Hà Huy Tập sinh ngày 24/04/1906 tại làng Kim Nặc, xã Cẩm Hùng, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh
Từ năm 1910 – 1919 học tiểu học ở tỉnh lỵ Hà Tĩnh; từ năm 1919 – 1923 học tại Trường Quốc học Huế; sau 5 năm, đồng chí đã tốt nghiệp hạng ưu trường Quốc học Huế. Vì hoàn cảnh nghèo không thể tiếp tục học lên bậc cao, Hà Huy Tập xin làm giáo viên tiểu học ở thành phố Nha Trang.
Từ năm 1923 đến năm 1926, Hà Huy Tập dạy học ở Nha Trang. Đây là quãng thời gian Hà Huy Tập được chứng kiến cuộc sống hiện thực đầy bất công của chế độ thực dân phong kiến. Bằng nhiệt tình của tuổi trẻ và lòng yêu nước Hà Huy Tập đã sớm bước vào cuộc đời hoạt động cách mạng từ năm 1925.
Những năm hoạt động của Hà Huy Tập tại Nha Trang đã bị chính quyền thực dân theo dõi. Giữa năm 1926, đồng chí bị trục xuất khỏi Nha Trang, sau đó chuyển về thành phố Vinh dạy học ở trường tiểu học Cao Xuân Dục và tham gia hoạt động trong Hội Phục Việt. Đây là một tổ chức bí mật của những người yêu nước được thành lập ở Vinh, sau đó đổi thành Hội Hưng Nam để che mắt kẻ thù.
Nhận thấy sự nguy hiểm của Hội Hưng Nam và những hoạt động cách mạng của Hà Huy Tập, chính quyền thực dân phong kiến ở Nghệ An đã sa thải đồng chí.
Ngày 18-3-1927 tại Vinh, đồng chí tham gia tổ chức và diễn thuyết trước hàng nghìn người tham dự lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh nhân dịp kỷ niệm một năm ngày mất của cụ. Sau đó,Đồng chí chuyển vào hoạt động Sài Gòn và dạy học ở trường tư thục An Nam học đường để vừa che mắt địch, vừa kiếm sống và hoạt động cách mạng. Tại Sài Gòn, Hà Huy Tập tham gia thành lập một số chi hội địa phương của Hội Hưng Nam tại miền Nam; tổ chức huấn luyện chính trị; bãi khóa chống chính quyền thực dân phong kiến.
Tháng 1-1928, Hà Huy Tập bị sa thải khỏi trường An Nam học đường vì lý do kích động học sinh bãi khóa đấu tranh.
Cuối năm 1928, Hà Huy Tập được Kỳ bộ Nam kỳ Đảng Tân Việt cử đi Trung Quốc làm đại diện cho Đảng Tân Việt thương lượng với Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên để hợp nhất hai tổ chức. Sau một thời gian làm việc với Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, tháng 6-1929,Đồng chí được cử đi học tại trường Đại học Phương Đông.
Ngày 24-7-1929, đồng chí vào học tại trường Đại học Phương Ðông ở Mát-xcơ-va (Liên Xô). Tháng 3-1932, trên đường về nước theo đường Mát-xcơ-va – Pa-ri – Việt Nam thì đồng chí bị chính quyền Pháp ở Pa-ri bắt và trục xuất sang Bỉ. Sau đó, đồng chí trở lại Mát-xcơ-va và tiếp tục tìm đường về nước hoạt động.
Tháng 4-1933, đồng chí Hà Huy Tập về nước qua con đường Trung Quốc, bắt liên lạc với Ðảng và với đồng chí Lê Hồng Phong bàn quyết định triệu tập Hội nghị Ðảng để thành lập Ban Chỉ huy ở ngoài của Ðảng làm nhiệm vụ chắp nối và khôi phục các tổ chức đảng trong nước. Tại Hội nghị đó (tháng 3-1934), đồng chí được phân công chỉ đạo công tác tuyên truyền cổ động kiêm Tổng biên tập Tạp chí Bôn-sơ-vích (sau chuyển thành cơ quan lý luận của Ðảng Cộng sản Ðông Dương).
Ngày 17-3-1935, Quốc tế Cộng sản gửi cho Ban Chỉ huy ở ngoài của Ðảng chỉ thị: Ðồng chí Lê Hồng Phong là Tổng Thư ký Ðảng Cộng sản Ðông Dương, đồng chí lãnh đạo Ban Chỉ huy ở ngoài của Ðảng.
Ngày 26-7-1936, Ban Chỉ huy ở ngoài của Ðảng họp và quyết định cử đồng chí Hà Huy Tập, Thư ký Ban Chỉ huy ở ngoài về nước để tổ chức Ban Chấp hành Trung ương và khôi phục các tổ chức đảng.
Ngày 12-10-1936, đồng chí triệu tập Hội nghị cán bộ để bầu Ban Chấp hành Trung ương lâm thời. Tại Hội nghị này, đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư của Ðảng.
Từ ngày 13 đến ngày 14-3-1937, đồng chí Hà Huy Tập chủ trì Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng tại Hóc Môn (Gia Ðịnh); từ ngày 2 đến ngày 3-9-1937, đồng chí chủ trì Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng tại Bà Ðiểm (Hóc Môn); từ ngày 29 đến ngày 30-3-1938, đồng chí chủ trì Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng tại Bà Ðiểm (Hóc Môn).
Từ tháng 5-1938 đến tháng 3-1940, đồng chí hai lần bị thực dân Pháp bắt và bị kết án tử hình. Ngày 28-8-1941, đồng chí Hà Huy Tập bị địch xử bắn tại ngã tư Giếng Nước ở Hóc Môn, Gia Ðịnh.
